Kva er ein punktroman?

I mai har vi premiere på forestillinga Anne i Kilden, ei musikalsk dramatisering av Paal-Helge Haugen sin punktroman ved samme navn. Haugen fant sjølv på begrepet punktroman, som seinare har blitt del av litteraturvitenskapen. Men kva inneber eigentleg begrepet?

Haugen skreiv romanen Anne i ein alder av kun 23 år. Boka reknast i dag som ein moderne klassiker, og blei tidleg pensum på vidaregåande skular. For boka mottok han Nynorsk Kulturpris, og den blei seinare omsett til ei rekke med språk. Begrepet punktroman har også blitt ein del av litteraturvitenskapen, og er spesielt utbreidd i Danmark.

– Forlaget var i tvil om kva slags bok dette var, og sa eg måtte finne på eit begrep. Då eg kom opp med begrepet punktroman syntest dei dette var storarta, og brukte det i mange samanhengar. Seinare blei det innarbeida i litteraturteorien, forklarar Haugen.

Skap dine eigne koplingar

Punktroman betyr at teksten opererar med ei forteljing som ikke er kontinuerleg, men som er samansatt av korte, eller litt lengre, stykker.

– Fragmentet er jo ein gammal teknikk i litteratur som går langt tilbake. Tanken er at du som lesar skal kunne arbeide vidare med materialet, og skape dine eigne koplingar mellom dei forskjellige tekstelementa.

Litt som å gå på kunstutstilling, forklarar Haugen

– Ser du verk frå ein bestemt malar så knyttar det forbindelsar mellom verka. Verka samansatt skapar historier.

Balanse mellom det subjektive og det objektive

For Haugen var formatet punktroman teknisk ei moglegheit til å kunne kombinere ulike måtar å fortelje på, og bringe inn totalt ulike ting språkleg sett.

– Eg ønska å skrive ei historie der eg var fri til å bruke ekstremt subjektive og ekspressive uttrykksformer, men eg måtte balansere det, så det er balansert av faktisk eksisterande materiale som er kjølig, nøkternt og deskriptivt. Det held balansen mellom det sterkt subjektive, og det totalt objektive, på plass.

Som ei avis for eksempel?

– Ja, kva er avisen for noko? Eit bilete av samfunnet. Når du leser frå artikkel til artikkel så dannar det seg et bilete av eit samfunn og ei tid.    

Forestillinga Anne dannar på samme måte historia om ei ung kvinnes liv frå begynning til slutt, gjennom små, fragmenterte glimt.